Göbələkləri öyrənən elm mikologiya adlanır. Dünyada göbələklərin 1,5 milyona qədər növü qeydə alınıb.

Göbələklərdə xlorofil, nişasta olmur. Onların hüceyrəsində bir və ya bir neçə nüvə olur, yəni eukariotdurlar. Onlar mikotoksinlər adlanan bioaktiv birləşmələr əmələ gətirirlər.

Göbələklər əsasən kosmopolitan orqanizmlərdirlər ki, onlara hər yerdə rast gəlmək mümkündür. Göbələklər bəzi xüsusiyyətlərinə görə bitkilərə (daim böyüməkləri, sporlarla çoxalmaları, qidanı sormaları), bəzi xüsusiyyətlərinə görə isə heyvanlara (xitin və melaninə malik olması) bənzəsələr də onlar nə bitki nə də heyvandır. Ona görə onları ayrıca aləm kimi təsnif edirlər.
Göbələklərin əsas xarakterik əlamətləri bunlardır:

Göbələklərin əksəriyyəti kökü əvəz edən mitseli, gövdə və papaqcıqdan ibarətdir.
Onların hamısı sporla çoxalır.
Papağın alt hissəsində sporangilər yerləşir.
Göbələklər çox vaxt tumurcuqlanma yolu ilə çoxalır.

Göbələklə ... Читать дальше »

Qaya külək, yağış və şaxtaya məruz qaldığı zaman kiçik hissələrə parçalanır. Qum diametri 0,05 - 2,5 millimetr olan hissəciklərdən ibarətdir. Onun tərkibində yeraltı sərvətlərin hissəcikləri, hətta mineral maddələr var.
Qumun əsasını kvars (silisium oksidi) təşkil edir. Qumda həmçinin kalsit, slyuda, dəmir filizi və digər maddələrə rast gəlmək olur.

Dağların təbiətin təsirinə məruz qaldığı bütün ərazilərdə qum mövcuddur. Qum ən çox dəniz kənarında yığılır. Bəzi mineral maddələrin duzlu suda həll olunması prosesləri qum yaradır.

Bəs səhralarda qum haradan peyda olur? Onun çox hissəsini külək gətirir. Hətta deyilənə görə, bugünkü səhralar nə vaxtsa dəniz dibi olub, sonra min illər əvvəl su çəkilib və səhra yaranıb.

Qum çox faydalı süxurdur. Ondan beton, şüşə, sumbata kağızı hazırlanmasında, suyun təmizlənməsində istifadə olunur.

Limonad bir zamanlar çox bahalı və elit içki hesab edilirdi. Deyilənlərə görə, ilk dəfə limonad Fransız Kralı XIV Lüdovikin dövründə yaranıb. Lüdovik hər dəfə masaya fərqli növ şərab gətirtməyi sevərmiş. Bu da xidmətçilər arasında çaşqınlıq yaradırmış.

Limonad içkisi xidmətçilərdən birinin səhvi üzündən yaranıb. İçki növünü dəyişmək üçün anbara düşən xidmətçi içkiyə səhvən başqa maye əvəzinə limon şirəsi əlavə edib. Alınan dadda olan fərqliliyi aradan götürmək üçün ona mineral su da əlavə edib.

Xidmətçinin bu səhvi ona uğur gətirdi. Sonralar limonad adlandırılan bu içki XIV Lüdovikin çox xoşuna gəldi. Hər gün bu içkidən süfrəsinə gəlməsini sifariş edirdi. Tezliklə bu içki məşhurlaşmağa başladı.

Əvvəlcə kral ailəsinin süfrəsinin, sonra isə bütün Avropanın sevilən içkisinə çevrildi. Limonad uzun illər kralın xidmətçisinin reseptinə uyğun hazırlanırdı: təbii limon şirəsi və mineral su. Ancaq 1767-ci ildən reseptdə dəyişiklik edildi. Britaniyalı alim ... Читать дальше »

Günlərin bir günündə mülkədarla muzdur arasında bərk mübahisə düşdü. Muzdur mülkədara deyirdi:

– Nə olsun ki, mən yoxsulam! Ancaq əvəzində mən yaxşı işləməyi bacarıram.
– Vay səni it oğlu! – deyə mülkədar qışqırdı. – Sənin o bacarığın nəyə lazımdır ki, o bacarıqla da, elə onsuz da dilənçisən ki, dilənçi!
– Mənim əlimdən əkmək, biçmək, üyütmək, su daşımaq, odun doğramaq gəlir. Sənin əlindən nə gəlir? – deyə muzdur öz ağasından soruşdu.
– Onlar mənim nəyimə lazımdır? – deyə mülkədar təkəbbürlə cavab verdi. – Mən onsuz da xoşbəxt və varlıyam. Nə çörək dərdi çəkirəm, nə də paltar dərdi! Həm də ki, mən sənin üçün işləmirəm, sən mənim üçün işləyirsən!
Onlar çox mübahisə etdilər ki, nə vacibdir: zəhmət, yoxsa dövlət? Ancaq heç biri o birinin dediyinə inana bilmədi. Axırda onlar belə qərara gəldilər ki, hansının güclü, dözümlü olduğunu öyrənsinlər.

Həmin ilin qışı bərk soyuq keçmişdi. Ona görə də muzdur təklif etdi ki, kimin şaxtaya daha ço ... Читать дальше »

Rumıniyanın mərkəzində və cənubunda, şəhərdən uzaqda qeyri-adi daşlara rast gəlmək olur. Yerli əhali hətta onlara xüsusi ad verib: Trovantlar.

Bu daşlar nəinki inkişaf edir hətta çoxala bilir.
Əksər halda bu daşlar yuvarlaq bir formaya malikdir və kəskin ucları yoxdur. Görünüşünə görə bu yerlərdə çox sayda olan hər hansı bir qaya parçasından heç də fərqlənmir. Lakin yağışdan sonra daşların tərkibində və üzərində inanılmaz bir hadisə baş verir: göbələk kimi böyüməyə və artmağa başlayır.

Hər bir trovant tədricən yalnız bir neçə qram artır və bir tondan çox çəkiyə sahib ola bilir. Gənc daşlar daha sürətli böyüyür, lakin yaşı artdıqca böyüməsi yavaşlanır.

Canlı daşların tərkibi əsasən qumdan ibarətdir. Daşların unikallığına baxmayaraq, geoloqlar onları elm üçün açıqlanmayan hadisələrin kateqoriyasına aid etməyə tələsmirlər. Alimlərin fikrincə, böyüyən daşlar qeyri-adi olsa da, onların təbiəti izah edilə bilər. Geoloqlar iddia edirlər ki, trovan ... Читать дальше »